گامبی وزیر؛ جنگ سرد در صفحه شطرنج ، وقتی رویای آمریکایی احیا می گردد - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، الیزابت، که شخصیتش ترکیبی از چندین کهن الگو از جمله یتیم در سفر قهرمانی و اغواگر است، دختری یتیم است که با مرگ مادرش او را به یتیم خانه ای می فرستند.

گروه فرهنگی وبلاگ آمیتیس تک- فاطمه سادات کاظمی منش؛ گامبی وزیر، سریال کوتاه آمریکایی که از جدیدترین محصولات نتفلیکس است، اقتباسی است از رمانی با همین نام. این فیلم که در بستر زمانیِ دهه 1960 روایت می گردد، به زندگی دختری شطرنج باز می پردازد. روایت داستانی، قهرمان محوری، نما های دوربین، طراحی صحنه، رنگ بندی، شخصیت پردازی و ... همگی به هماهنگی لازم برای جذب مخاطب رسیده اند. فیلم روایتی نیمه خطی دارد و با فلش بک ها سعی در افزودن لایه ای روانشناختی برای عمیق تر کردن شخصیتِ اول فیلم یعنی الیزابت هارمون می نماید. با این وجود برخلاف فیلم های روانشناختی گامبی وزیر فیلم پیچیده ای نیست. از طرفی از آن دسته فیلم های تجاری قهرمان محوری که مخاطب به درونیات شخصیت ها وارد نمی گردد و صرفا با مجموعه ای از اتفاقات پشت سر هم روبرو می گردد هم خبری نیست. از این رو گامبی وزیر گستره وسیعی از مخاطبان را مجذوب خود می نماید، هم کسانی که مطلوبشان فیلم های مفهومی ست و هم کسانی که به فیلم های تجاری علاقه بیشتری دارند.

الیزابت، که شخصیتش ترکیبی از چندین کهن الگو از جمله یتیم در سفر قهرمانی و اغواگر است، دختری یتیم است که با مرگ مادرش او را به یتیم خانه ای می فرستند. در زیرزمین یتیم خانه او نزد سرایدارِ با بازی شطرنج آشنا می گردد و استعداد شگرفی از خود نشان می دهد. شطرنج برای او چیزی فراتر از سرگرمی است و بخش جداناپذیری از زندگی اش شده و آینده او و دنیای شطرنج را دچار دگرگونی هایی می نماید.

الیزابت با مو های قرمزش اگرچه ما را یاد شخصیت آنه شرلی می اندازد، اما او با چهره ای خنثی و مصمم تمام احساسات را درون خودش پنهان می نماید. در عین حال مهربان و قدرشناس است. او همچنین تمام احساساتی که سبب تحقیرش می گردد را در خود به انزوا برده است و گذشته ذره ذره رو می گردد و تحقیر های او را به یادش می آورد و با شکست در مقابل قهرمان روس او در راستا قهرمانی برای اولین بار به طور کامل فرو می ریزد و تا مرز انصراف از راستا پیش می رود؛ اما او برمی خیزد و سرنوشت خویش را می سازد.

شطرنج، که به سبب محبوبیتش میان سیاستمداران و به خصوص دربار انگلستان به بازی پادشاهان معروف شده است شباهت های زیادی به دنیای سیاست دارد. کاری که بازیکنان شطرنج با مهره های شطرنج می نمایند مشابه همان کاری ست که سیاستمداران لیبرال در عرصه سیاست انجام می دهند. هر مهره ای فعالیت های مخصوص انجام می دهد و برنده کسی است که بتواند از مهره ها به درست ترین نحو ممکن استفاده کند، آن ها را در زمان و مکان مناسب قربانی کند، بهترین استراتزی را پیش بگیرد. حرکات رقیب را پیش بینی کند و میدان را برای او تنگ کند تا شاه بتواند پیروز میدان گردد. برای آنکه بتوان کاملترین و سریعترین پیش بینی ها را داشت باید به ذهنی فعال و آزاد رسید. آزادی که الیزابت بر اثر مصرف قرص های آرامبخش به آن می رسد.

با این وجود فیلم میخواهد دنیایی غیر از ذاتِ شطرنج در میان شطرنج بازان به نمایش بگذارد. دنیایی که پر از رقیب است، اما دشمنی ندارد. من سیاسی نیستم عبارتی که الیزابت در پاسخ به راهبه هایی که او را برای تبلیغ مسیحیت در برابر شوروی های کمونیست فرا می خوانند به کار می برد. سیاست و دیانت به عنوان دو عنصر تفرقه شناخته شده و پس زده می گردد. برای الیزابت چیزی مهمتر از بازی وجود ندارد. تمام رقبا به دوستان یکدیگر تبدیل می شوند حتی رقیبانی از دو کشور معارض. اغلب بازیکنان شطرنج انسان های شریفی هستند که بر اصول بازی جوانمردانه پایبندند؛ هرچند گاهی قوی تر ها به ضعیف تر ها به دیده تحقیر می نگرند و آنان را دست کم می گیرند. سازنده گامبی وزیر گویا کوشش می نماید شطرنج را از ذیل سایه سیاست بیرون بکشد. اما آیا پیروز شده است؟

الگوی سوم زن درغرب

دوگانه زن زیبا و زن باهوش، مهمترین الگو های زنان غربی بوده اند. هالیوود مدت ها بر الگوی زن زیبا تاکید می کرد و یک پای ثابت فیلم های پرفروش زن اغواگر فیلم ها بوده است. اما الگوی دیگری که هالییود پس از مدتی متاثر از جامعه به آن رسید ترکیب زیبایی و هوش بود. زیبایی و اغواگری به تنهایی دیگر خسته نماینده شده بود و وقت آن بود مقداری هوش هم چاشنی آن گردد. این هوش به مرور زمان در هالیوود اضافه شد تا هم زنان بتوانند تصویر مطلوب تری از خود ببینند و هم تنوع طلبی مردان را قانع کردن کند؛ و الیزابت زنی است به غایت باهوش که از زیبایی بالایی برخوردار است.

گامبی وزیر یک فیلم آمریکایی است با تمام مولفه های یک فیم آمریکایی. تک قهرمان، سرانجام خوب، الگوی زن، روابط آزاد، خانواده ابزاری یا فروپاشیده و .... این فیلم همچون یک فیلم آمریکایی به دنبال احیای رویای آمریکایی ست.