نادیده گرفتن زبان و خط فارسی در هویت بصری شهری - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، به گزارش خبرنگار خبرنگاران ، بیست و یکمین نشست از سلسله نشست های زبان شناخت با موضوع ارائه و آنالیز کتیبه های فارسی در آناتولی و فرارود یکم خرداد، به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری و با حضور محمدرضا محمدی نجات، پژوهشگر و مستندساز، محمدجعفر محمدزاده، رئیس شورای پاسداشت زبان فارسی در رادیو، سجاد صفارهرندی، رئیس پژوهشکده حوزه هنری، هادی بابایی فلاح، پژوهشگر هنر و استاد دانشگاه، و مهدی صالحی، عضو شورای سیاستگذاری دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری برگزار شد.

مهدی صالحی، در این نشست، ثبت و ضبط گستره حضور و فعالیت زبان فارسی در طول تاریخ را موضوع مهمی برای شناخت زبان فارسی مطرح کرد و گفت: بسیاری از جریان های سیاسی سعی می نمایند این پیشینه را حذف و کشورهای مختلفی هم در پی تغییراتی در آن هستند. از نمونه این گونه حرکات می توان به برداشتن کتیبه های فارسی از آرامگاه نظامی گنجوی و جایگزین کردن کتیبه های ترکی به جای آنها اشاره نمود؛ ولی نظامی شاعری فارسی زبان است و به ترک سرایی شهره نیست؛ بنابراین اگر این خطوط تاریخی را حفظ کنیم، جلوی تاریخ سازی های جعلی گرفته می گردد.

صالحی خاستگاه نظریه پردازی ها برای جعل تاریخ را به دوره ملت سازی های تازه نسبت داد و اضافه نمود: این قبیل نظریه ها در این دوره به قوم ها تحمیل شده و انتخاب خودشان نبوده است؛ از این رو مرور این کتیبه ها در کشورهای مختلف، نشان دهنده این است که آن نظریه سازی ها برای محو چنین سابقه ای بوده است.

وی ادامه داد: اندیشه وهابیت به طور خاص و به طور علنی مکان هایی تاریخی را در شهر مکه و مدینه حذف و تخریب نموده؛ چراکه این اندیشه با ریشه داربودن ما مشکل دارد.

صالحی با اشاره به اینکه حکومت ها در دوره هایی کوشش نموده اند خود را با معماری و فلسفه و ادبیات شاخص نمایند و آثاری ماندگار از خود به جا بگذارند، تاکید نمود: در دوره معاصر آن چنان که شایسته است این آثار را نشناخته ایم و حتی نفی نموده ایم.

این کارشناس بر لزوم ریشه داربودن و اصیل بودن هویت بصری شهرها تاکید نمود و گفت: با بازیابی و بازخوانی سنت است که می توان توقع شکل گیری اتفاقی را داشت؛ درحالی که هویت بصری ما ملهم از برخی شرکت های خارجی مانند گوگل است. باید تدبیری کرد و چندین مجموعه راه انداخت تا این هویت های بصری ریشه دار را بسازند.

صالحی با رویکردی انتقادی تاکید نمود: خط و زبان فارسی از معماری اسلامی حذف شده است و در بناهای معماری دوره ما، خط فارسی محو شده و اثری از شعر و ادبیاتمان نیست و فقط نقش ونگارها به جای مانده است. کار به جایی رسیده که بنرهایی مقطعی و تولیدی می گذارند تا این خلا را پر نمایند.

عضو شورای سیاست گذاری دفتر پاسداشت زبان فارسی ادامه داد: این نشانه خیلی هولناکی است که در بناهای که در سمرقند می سازند شعر و ادبیات ما را می آورند؛ اما دراینجا حتی در بنایی مانند حرم امام رضا (ع) اثری از شعر و ادبیات نیست. دست کم مرکز معماری حوزه هنری و دانشگاه سوره باید فکری برای استفاده از خطوط و ادب فارسی در بناها بنمایند.

بعلاوه در این نشست، محمدرضا محمدی نجات، پژوهشگر و مستندساز، کتیبه هایی به زبان فارسی را معرفی کرد که در سفرهایش به آناتولی و فرارود با آنها روبرو شده است و گفت: قدیمی ترین آثاری که در حوزه آناتولی با آنها روبرو شده ام، سنگ قبرهایی در قبرستان شهراخلاط و محل دفن کشتگان جنگ معروف ملاذگرد است. این سنگ ها روی قبر سربازان و افرادی است که در آن جنگ کشته شده اند، و پر از نقوش ایرانی و برخی با اشعار فارسی است.

وی مستندنگاری این سنگ قبرها را بسیار ضروری و ارزشمند مطرح کرد و درادامه با اشاره به قدیمی ترین کتیبه ا که در شهر قونیه و مربوط به دورۀ سلجوقی است، اضافه نمود: این کتیبه دل نوشته ای از یک معمار قدیمی ایرانی است و بارها در موزه های کشورهای مختلف دست به دست شده است.

این پژوهشگر در ادامه کتیبه ای دیگر را با 800 سال قدمت معرفی کرد و گفت: این کتیبه مربوط به سال 834 هجری و یک سال بعد از حمله مغول و دوره سلجوقیان روم است که بر سردر آرامگاه سلطان کیکاووس سلجوقی نصب شده است.

وی درباره این کتیبه گفت: نقوش و خطوط در این کتیبه ایرانی است و محتوایش هم از ادبیات ارزشمند فارسی و شعری زیبا از حکیم سنائی غزنوی بر آن نقش شده که می گوید:

در دنیا شاهان بسی بودند کز گردون ملک

تیرشان پروین گسل بود و سنان جوزافگار

نگاه کنید اکنون بنات النعش وار از دست مرگ

نیزه هاشان شاخ شاخ و تیرهاشان پارپار

می نبینید آن سفیهانی که ترکی نموده اند

همچو چشم تنگ ترکان گور ایشان تنگ وتار

جعفر محمدزاده، رئیس شورای سیاستگذاری پاسداشت زبان فارسی در رادیو نیز در ادامه با اشاره به اینکه کتیبه برای ماندن است، به انتقاد از غفلت ها در مورد حفظ و نگهداری و ثبت و ضبط کتیبه ها پرداخت.

وی پرداخت به خط و زبان را امری حاکمیتی تلقی کرد و گفت: حاکمیت ها در طول تاریخ باعث محفوظ ماندن این کتیبه ها شده اند و ما هم در قانون اساسی مان داریم که اسناد و مکاتبات باید با خط فارسی باشند؛ اما متاسفانه در بناهای معروف تهران مثل برج میلاد و برج آزادی اثری از خط فارسی نیست.