مهارت های عبور از رودخانه - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، دسترسی به کوهستان و قله های سر به فلک کشیده یا به عبارت بهتر کوهپیمایی در هر کشوری اغلب با عبور از زمین های کم ارتفاع، دره ها، خط القعرها همراه است و طبیعتاً در این گذرگاه ها، رودخانه ها نقش حساسی در دسترسی به این منطقه ها دارند.

آنالیز مسیر، شیب، شدت جریان آب رودخانه، پل های موقت محلی، پیچ و خم رودخانه و نحوه عبور از آنها مواردی است که باید با دقت و هماهنگ با تعداد و قدرت و کارایی اعضای گروه به سرپرستی فردی شایسته انجام گیرد تا برنامه مورد نظر با پیروزیت به انتها رسد. توجه داشته باشید اجرای برنامه پیروز فقط رسیدن به مقصد نیست بلکه برگشتن به سلامت به مبداء نیز مورد نظر است. در این مقاله تحت عنوان مهارت اولیه خلاصه ای از نحوه عبور از رودخانه ارایه می گردد.

هنگام بارش شدید باران، جریان رودخانه ها قوی تر شده و می توانند مسائل بسیار زیادی برای کوه پیمایان و افرادی که برای طبیعت گردی به کوهستان می روند، فراهم آورند. عبور از جریان شدید رودخانه ها می تواند مسائلی فراتر از خیس شدن کفش یا لباس و حتی لغزیدن پا و افتادن در آب را ایجاد نمایند. راه چاره اصولی اجتناب از برخورد با این نوع جریان های شدید، هنگام کوه پیمایی و اجرای برنامه های گلگشت است. دقت در برنامه ریزی همراه با آنالیز دقیق شرایط و موانع طبیعی تقریباً می تواند از روبروه با مسائل و بروز حوادث جلوگیری نماید. در هر حال جاری شدن سیل در رودخانه های محلی همواره قابل پیش بینی نیست و گاهی نیز عبور از مسیر رودخانه ها الزامی است. جریان شدید رودخانه ها دارای قدرت بالقوه زیادی است و عبور از آن احتیاج به مهارت دارد. در صورت نداشتن مهارت های اولیه، بروز مسائل قطعی خواهد بود.

آب رودخانه ها سرد و کف آنها لغزنده و ناهموار و پوشیده از سنگ هایی با ابعاد مختلف است. هر کدام از موانع موجود در مسیر جریان آب مانند درختها، آبشارها، سنگ های بسیار بزرگ که آب از روی آنها و یا از کنار آنها عبور می کند می تواند برای شخصی که هنگام عبور از رودخانه پایش لغزیده و در داخل آب افتاده است خطرناک و حتی کشنده باشد. وسایل و ابزار آلات کوه نوردی برای عبور از آب های جاری رودخانه ساخته نشده اند و معمولاً این وسایل هنگام عبور از رودخانه ها بیشتر بازدارنده و مشکل ساز هستند تا یاری نماینده. اگر هنگام عبور از رودخانه کاری اشتباه صورت پذیرد، می تواند مسائل بسیار جدی برای اعضای گروه بوجود آورد؛ پخش و پراکنده شدن اعضای گروه و قطع ارتباط با یکدیگر و ابتلای برخی از اعضای گروه به بیماری هیپوترمی، افتادن و مفقود شدن.وسایل در آب به هنگام عبور از آب، مجروح شدن اعضای گروه در اثر برخورد آنها با موانعی که در مسیر رودخانه وجود دارد و غیره از این دست مسائل است.

انتخاب محل عبور از رودخانه

اگر انتخاب جایگزینی برای عبور از جریان خروشان رودخانه وجود نداشته باشد مانند عبور از روی پل های دایم یا موقت و شما مجبور هستید از رودخانه عبور کنید. در اینصورت انتخاب محل عبور باید با دقت و توجه به دو مورد مهم یعنی نقطه عبور و جریان پایین دست مسیر رودخانه باشد. محل عبور افراد بومی و یا محلی که افراد کمتری ممکن است در آن مسیر بلغزند؛ مناسب ترین محل و نقطه عبور، جایی است که جریان آب کم عمق و آهسته می گردد. مسیرهای کم عرض، زمان عبور از آب را کاهش می دهند و ارتباط بین افراد را قابل اجرا و عملی تر می سازد. ولی شدت جریان بیشتری دارند. بستر تقریباً آرام و یکنواخت رودخانه هیچ نقاط مشکوک و گودی های ناشناخته نخواهد داشت. متاسفانه معیارهای فوق اغلب منحصر به شرایط خاص می باشد. مثلاً گاهی در مسیرهای تنگ، آب رودخانه شتاب بیشتری دارد و برای عبور از آن مسائل مختلف ایجاد می کند. در هر حال حتی از مسافت دور نیز می توان مسیر مناسب برای عبور از رودخانه را تشخیص داد. عموماً باید از عبور در پیچ و خم رودخانه اجتناب نمود زیرا جریان آب در کناره های مسیر رودخانه فرورفتگی هایی را ایجاد نموده و سبب فرسایش و برش های ناهماهنگ شده است بطوری که جریان در داخل فرورفتگی ها آرام و در قسمت های بیرونی آن شتاب پیدا می کند و با سرعت عبور می کند. هنگام عبور در امتداد مسیر آب باید مراقب درخت ها، کنده درخت های کنده شده و شناور در آب، خرده آشغال های جمع شده در نقاط ساکن مسیر بود چراکه می توانند مشکل ساز و خطرآفرین باشند. توجه به شاخه های بزرگ و کوچک درختان که می توانند نقش یک صافی را ایفا نمایند و آب از میان آنها عبور می کند ولی شخص شناور را به زیر آب فرو می برند، ضروری است. حتی در زمانی که هیچ مشکل و خطری در مسیر عبور آب به نظر نمی رسد. علاوه بر موارد ذکر شده، ممکن است موارد دیگری نیز وجود داشته باشد که عبور از رودخانه را مشکل و خطرساز نماید مانند شتاب جریان آب که در برخی از مکان ها به دلیل موقعیت زمین و گودی های ناشناخته شتاب داشته و سبب افزایش سرعت آب می گردد.

آماده سازی برای عبور از رودخانه:

تمام وظایف و نقش ها را در یک گروه باید برای اعضا بسیار روشن و مفهوم باشد. هماهنگ نماینده باید قبل از عبور از رودخانه مکان آرامی پبدا کند و در آنجا برای اعضای گروه وظایف و نقش هریک را شرح دهد، این عمل حتی برای اعضای گروه هایی که تصادفاً گرد هم جمع شده اند نیز انجام گردد. یکی از اعضای گروه باید نقش یا وظیفه هماهنگ نماینده را داشته باشد و موقعیت ها و شرایط خطر را برای دیگران بطور جدی شرح دهد تا هنگام بروز مسائل از ایجاد سوء تفاهم ها و تشتت تصمیم گیری ها جلوگیری گردد. قبل از اقدام به عبور از رودخانه باید پوشاک مناسب و لازم درنظر گرفته و پوشیده گردد. تسمه کوله پشتی باید شل گردد، سگک های تسمه های سینه و قسمت پایین کوله هر دو باز شوند. حال اگر شخصی هنگام عبور از رودخانه بلغزد و در آب افتد، کوله می تواند مهره های پشت و ستون فقرات را حفاظت کند و اگر کوله از جنس پولیستر یا ضد آب باشد شناور می گردد و می تواند برای شخص یاری خوبی باشد. هرگز نباید کفش یا چکمه ها را بدون جوراب پوشید. پوشیدن جوراب خیس نامناسب است ولی تهدیدنماینده نیست. شلوارهای گشاد مانند شلوار کردی یا شلوارهای گشاد محلی مانع حرکت مناسب می گردد ولی گتر می تواند اینچنین شلوارها را در شرایط مناسب نگه دارد. در برخی از موارد مشاهده شده است که افراد گروه حتی با دمپایی یا کفش هایی نظیر آن اقدام به عبور از رودخانه می نمایند، این نوع کفش ها شرایط لغزندگی شخص روی سنگ های صیقلی کف رودخانه را افزایش می دهد. توصیه می گردد پای برهنه از رودخانه عبور نکنید زیرا در کف رودخانه ممکن است اشیاء تیز و برنده وجود داشته باشد و سبب بریدگی کف پا و ایجاد جراحت های عمیق و عدم توانایی شخص برای ادامه برنامه بگردد.

روش و تکنیک عبور از رودخانه

اصل بر این است که انتخاب هر نوع روش برای عبور از رودخانه باید همراه با جرأت و جسارت باشد. لغزش پا بزرگترین خطر هنگام عبور از رودخانه است و اگر شخص هنگام گذر از رودخانه به پشت بیفتد در حالیکه پایش در میان دوقطعه سنگ بزرگ گیر نموده باشد، فشار و جریان آب می تواند سر او را به زیر آب فرو برده و در همان جا نگه داشته و او را خفه کند. هنگام حرکت باید پاها روبه جریان بالای مسیر آب قرار گیرد و باید با دقت و اطمینان قدم ها را در جای محکم قرار داد. اگر شخص در امتداد جریان آب بلغزد مطمئن ترین روش شناوری در آب آن است که پاهای خود را در امتداد جریان آب و رو به بالا قرار داده تا بتواند بدن را محافظت و از غلتیدن در آب جلوگیری کند. در ضمنً در همین فرصت دیگر اعضای گروه نیز باید به سرعت به پایین دست رودخانه رفته تا بتوانند به او یاری نمایند. یکی از مناسب ترین روش ها، ارائه چوب دست کوهنوردی یا چوب دست بلند به شخص شناور در آب است تا او بتواند آن را آسان تر بگیرد. این روش شانس نجات او را زیاد می کند.

عبور شخص تنها از رودخانه

زمانی پیش می آید که شخص مجبور است به تنهایی از رودخانه عبور کند، در این صورت تنها شانس او استفاده از چوب دست ها برای حمایت و عبوری مطمئن است. (دو چوب دست کوهنوردی یا یک یا دو چوب بلند و محکم) زمانی که بر چوب دست ها تکیه می کنید، باید رو به جریان بالا دست آب باشید و در هر زمان فقط یک نقطه از چهار نقطه تکیه گاه خود را حرکت دهید. نظیر همان اصلی که در سنگ نوردی نیز رعایت می گردد. یک پا را در جهت حرکت رودخانه یا پایین تر از پای دیگر قرار دهید. شبیه حرکت خرچنگ در زیر آب یعنی کمی مورب و کمی مستقیم به جلو، در ضمنً موقعیت بدن باید کمی نیم رخ یا مورب در مقابل نیروی جریان آب باشد و با این عمل می توان فشار جریان آب بر سطح بدن را تا حد ممکن کاهش داد. هنگام حرکت، پا باید تقریباً به شکل کشیدن بر زمین باشد، شبیه به جستجو برای یافتن محلی خوب و مناسب برای قرار دادن پا، البته امتیاز تنها عبور کردن در آن است که فرد برای عبور دیگران و مراقبت از آنها انرژی از دست نمی دهد ولی در مقابل، امکان حمایت از سوی دیگران هم برای او وجود ندارد.

عبور گروهی از رودخانه

هنگام عبور چند نفر از رودخانه اعضای گروه باید روشی را درنظر گیرند که همراه با حمایت متقابل باشد. در هر حال هرچه تعداد بیشتری در یک زمان در آب قرار گیرند امکان حمایت افراد از یکدیگر نیز بیشتر خواهد بود. هنگام عبور گروهی از آب تا آنجا که ممکن است ضمن آنکه در یک خط حرکت می کنید، نسبت به جریان آب، سطح برخورد کوچکی ایجاد کنید. در این روش شخص راهنما یا جلودار بوسیلة نفرات پشت سر حمایت می گردد و این عمل تسلسل وار تا انتهای گروه ادامه می یابد. نفر پشت سر باید دست های خود را بر شانه یا باسن نفر جلویی قرار داده و با فشار دادن به پایین موقعیت او را در آب بیشتر تثبیت کند. این عمل امکان لغزش در امتداد جریان آب را کم می کند. چرخش های کوچک آب که بوسیلة نفر جلویی ایجاد می گردد نشانه کاهش فشار آب بر اعضای پشت سر است.

حرکت گروه به شکل گوه یا سه گوش:

در این روش بزرگ ترین و قوی ترین فرد در نوک و رأس این مثلث قرار می گیرد در جایی که می تواند چرخش های کوچک آب در پشت سر خود ایجاد کند تا دیگر اعضای گروه از نیروی اصلی فشار آب در امان بوده و بتوانند تقریباً در ایمنی لازم از رودخانه عبور نمایند. در این روش عبور از رودخانه، حداقل اعضا باید سه نفر باشند. در صورت حضور سرپرست رسمی در گروه بهتر است سرپرست گروه به همراه هر گروه سه نفره مسیر را طی کند. البته این به شرطی است که امکان بازگشت یک نفر وجود داشته باشد و خطری متوجه سرپرست نگردد. عبور از رودخانه بدون آنکه تمامی لباس ها خیس گردد شرط احتیاط اولیه و روش خوبی است به شرط آنکه همگی اعضای گروه به وظیفه خود به خوبی مطلع باشند.

استفاده از طناب:

استفاده از طناب آخرین چاره برای عبور از رودخانه است. زیرا اگر طناب بصورت نامناسب استفاده گردد امکان غرق شدن شخص در آب زیاد است. در آنالیز روش های مختلف عبور از رودخانه ها نشان می دهد که ایمنی عبور از رودخانه با استفاده از طناب اغلب مبهم است. روش طناب نسبت به دو روش مثلثی (گوه ای) و مورب (زیگزاگ) کاربرد کمتری دارد.

- با توجه به مطالب فوق آیا عبور از رودخانه الزامی است؟ باید توجه داشت که عبور از رودخانه همراه با مسائل و گاهی خطرناک است. تصمیم عبور از آن هنگام اجرای برنامه بسیار مهم است. زیرا تصمیم گیری نسنجیده سبب عدم پیروزیت برنامه و پراکنده شدن افراد گروه می گردد بنابراین باید روش جایگزین همواره مدنظر باشد.

- آیا عبور از رودخانه راه چاره نهایی است یا با طولانی تر کردن مسیر می توان به راه مطمئن تر نیز دسترسی پیدا کرد. اگر در استفاده از روش جایگزین احتیاج به طی مسافت بیشتر ولی مطمئن و ایمنی است، آن را انتخاب کنید.

عبور از پل همواره راه چاره مطمئن و ارزشمندی است حتی اگر همراه با یک راهپیمایی طولانی باشد. قبل از اجرای برنامه محل پل ها را از روی نقشه محلی آنالیز کنید. در صورت امکان از افراد محلی سئوال کنید و هنگام اجرای برنامه آنالیز های لازم را به عمل آورید. برای اینکار می توانید با اعزام یک یا دو نفر در مسیرهای بالادست و پایین دست رودخانه به منظور شناسایی، پل های محلی و یا محل مناسب برای عبور را بیابید. جریان های رودخانه در کوهستان همواره همراه با ریزش های تند و بلند است و حتی در طی روز جریان آب رودخانه ها در بعدازظهر تندتر از صبح زود یا اوایل صبح است.

لذا در مواردی که مجبور به عبور از رودخانه هستید توجه داشته باشید پس از بارش باران و اوایل غروب روبرو با جریان شدید رودخانه خواهید شد و اگر تصمیم به برپایی اردو دارید توصیه می گردد صبر کنید و حتی اردوی موقت برپا کنید تا زمان مناسب فرا رسد و یا روش بهتری برای عبور از رودخانه پیدا کنید.

- وقتی می خواهید روش جایگزین انتخاب کنید به نقشه نگاه کنید و تمامی موارد مربوط به: امکان عبور از پل ها، نقاط قابل دسترسی به محل عبور مناسب، چند شاخه شدن رودخانه، شاخه ها و انشعابات کوچک رودخانه، مکان هایی از رودخانه که امکان کاهش شدت جریان آب موجود است را ارزیابی کنید. سرعت جریان آب در محل های ورود به دریاچه ها و حتی اگر سطح دریاچه کم عمق باشد از محل خروج آب می توان با احتیاط عبور کرد.

منبع: سایت کویرها و بیابان های ایران