جیر ه بندی آب در کمین ایرانیان - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، اگرچه تحلیلگران امنیتی یکی از ابرچالش های نیم قرن پیش روی ایران را مساله آب عنوان می نمایند، اما به نظر می آید این چالش همین حالا هم تا میزان ای سربرآورده و کار به بحث درباره احتمال جیره بندی آب در آینده نزدیک هم رسیده است؛ موضوعی که البته در صورت کاهش مصرف شهروندان یا افزایش بارندگی ممکن است به سال جاری نرسد یا دست کم تا پیش از تابستان پیش رو در حالت بحرانی نمایان نشود.

به گزارش اعتماد، فارغ از اینکه چند ماه پیش رو چگونه سپری گردد، آمار رسمی می گوید که ذخیره سد ها و بعلاوه مقدار بارندگی کاهش چشمگیر داشته و در صورت ادامه همین شرایط، جیره بندی آب در بعضی شهر ها گزینه محتمل خواهد بود.

در این بین البته شیوه و راه چاره های مدیریتی برای کنترل مصرف یا کاهش پرتی آب هم یکی از گزینه های مدنظر مسوولان است که در چند ماه گذشته هم شدت گرفته و شاهد نوسازی بعضی خطوط انتقال آب یا قطع آب باغ ویلا ها بوده ایم.

این شرحات خلاصه درباره شرایط کنونی، چند پرسش اساسی را به میان می کشد که چگونه شرایط آب ایران به چنین شرایطی رسید و حالا چه راه چارهی برای گذر از این چالش وجود دارد؟

شرایط آب تهران؛ جیره بندی در راه است؟

بعضی شهروندان تهرانی مانند ساکنان مرکز ایران در چند روز گذشته پیغامک هایی مبنی بر لزوم همکاری در زمینه کاهش مصرف آب دریافت نموده اند که اگرچه در این پیغام ها از جیره بندی سخنی به میان نیامد، اما روند اخبار و اظهارات به گونه ای بود که این نگرانی را در سطح عمومی ایجاد نموده است.

این نگرانی البته با واقعیت موجود هم تا مقدار ای همخوان است و دست کم شرایط سد های تامین نماینده آب تهران، چندان امیدوارنماینده نیست. بر اساس آخرین اخبار رسمی، سد های پنج گانه تامین نماینده آب تهران یعنی امیرکبیر، لتیان، ماملو، لار و طالقان شرایط نگران نماینده ای دارند؛ ذخیره آب سد ماملو با کاهش 70 درصدی نسبت به میانگین سال گذشته روبرو شده و در حالی که حجم مفید مخزن این سد که 222 میلیون مترمکعب است، همین حالا تنها 46 میلیون مترمکعب آب دارد.

بر اساس آمار رسمی، سد امیرکبیر هم این روز ها کاهش 50 متری سطح آب نسبت به تراز بیشترین بهره برداری را تجربه می نماید. سد طالقان و لار هم به ترتیب با کاهش 33 و 60 درصدی ذخیره آب نسبت به میانگین پنج ساله روبرو است.

این آمار به خوبی شرایط نگران نماینده این روز های آب تهران را توصیف می نماید که البته کاهش شدید بارندگی هم این چالش را دوچندان نموده تا جایی که حالا نزدیک به نیمی از مصرف آب تهرانی ها را منابع زیرزمینی شکل داده است.

علاوه بر این، سخنان فیروز قاسم زاده، سخنگوی صنعت آب که پیش تر در اعتماد منتشر شده هم از کاهش 70 درصدی بارندگی تهران حکایت دارد: بر اساس ایستگاه های وزارت نیرو مقدار دریافت آب های جاری 28 میلیمتر است که در مقایسه با میانه بلندمدت نیم قرن گذشته، 16 درصد کاهش بارندگی اتفاق افتاده است. در حال حاضر 38درصد سد های ایران پر هستند. این عدد معادل 18 میلیارد مترمکعب آب است.

اما نکته این است که مقدار انباشت آب مخازن سد ها فقط 2 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. سد های مهم از 10 تا 70 درصد پرشدگی داشته اند؛ اما تهران با کاهش 70 درصدی بارندگی روبه رو است. عددی که نسبت به سال گذشته 21 درصد بیشتر شده است.

این اعداد و ارقام اگرچه به خوبی شرایط بغرنج این روز های آب تهران را تشریح می نماید، اما منابعی در وزارت نیرو به اعتماد گفته اند که همچنان برنامه ای برای جیره بندی آب وجود ندارد؛ بر اساس این شرحات، کوشش مسوولان در آبفای کشوری و بعلاوه آبفای تهران بر این است که با یاری و همراهی مردم یعنی کاهش مصرف، این روز ها را پشت سر بگذرانند.

آن ها البته به داده های هواشناسی و احتمال افزایش بارندگی در روز های به جامانده از پاییز و به خصوص زمستان پیش رو امیدوارند. آن طور که منابعی در وزارت نیرو به اعتماد می گویند، اگر تهرانی ها در روز های پیش رو با کاهش مصرف همراه این وزارتخانه شوند، قطع آب به صورت گسترده یا حتی جیره بندی رخ نخواهد داد.

نگرانی درباره شرایط آب مرکز ایران، احتمال جیره بندی یا قطع آب و بعلاوه اندیشیدن به راه چارهی به نام کاهش مصرف شهروندان البته در حالی است که بیش از نصف خانوار های تهران قبض 10هزار تومانی و پایین تر پرداخت می نمایند؛ این آمار را معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب کشور مطرح می نماید و در این باره می گوید: یکی از مسائل مرتبط با حوزه مصرف آب، اقتصاد آن است که البته در حال حاضر تاکید بر کاهش مصرف است و نه بحث بهینه و واقعی سازی هزینه آب. همه می دانیم که امروزه و در زندگی روزمره هدررفت آب زیاد است. همین حالا 56 درصد مشترکین آب تهران زیر 10 هزار تومان برای مصرف زیر سرانه ماهانه قبض آب پرداخت می نمایند در حالی که قیمت هر مترمکعب 2500 تومان است، اما در بخش خانگی با قیمت 700 تومان فروخته می گردد. این یک واقعیت است که آب در یک شرایط بحرانی است و باید سیاست ها به شکلی وضع گردد که بدمصرفی و هدررفت آب به حداقل برسد.

هاشم امینی بعلاوه درباره راه چاره های پیش رو هم می گوید: اصلاح الگوی مصرف آب یک راه چاره جدی است که نه تنها در تهران بلکه در تمام کشور باید اجرایی گردد. تجربه دیگر استان ها هم ممکن است به یاری تهران یا بقیه نقاط کشور بیاید. مثلا در اصفهان تجربه کاهنده آب را داریم که استفاده از این تجهیزات کاهنده می تواند راه چارهی برای بعضی دیگر از نقاط کشور مانند تهران هم باشد.

راه چاره موقت: مدیریت پرمصرف ها، باغ ویلا ها و قطع انشعاب های غیرمجاز

مساله و نگرانی درباره آب البته مختص به تهران نیست و همین حالا چندین کلانشهر و استان شرایط بغرنج تری را تجربه می نمایند. علاوه بر این سربرآوردن این مساله اگرچه در یک دهه گذشته بار ها محل بحث و آنالیز بوده، اما به نظر می آید بعضی راه چاره ها برای کاهش مصرف چندان جدی گرفته نشده یا به صورت کامل اجرا نشده است.

مصاحبه با مسوولان حوزه آب و نیرو در استان های مختلف هم این موضوع را تایید می نماید اگرچه در چندماه گذشته شاهد قطع آب بعضی باغ ویلا ها و انشعاب های غیرمجاز بوده ایم. در تازه ترین خبر مدیرکل آبفا مازندران در مصاحبه با اعتماد از شناسایی 12 هزار انشعاب غیرمجاز آب در مازندران خبر می دهد.

بهزاد برارزاده در این باره می گوید: یکی از مواردی که در استان مازندران هم وجود دارد، انشعاب های غیرمجاز است. در مازندران ما با پیگیری های مکرری که برای شناسایی انجام دادیم، به مراحل خوبی رسیدیم. آن طور که مدیرکل آبفا مازندران می گوید از سال 99 تا به امروز بیش از 12 هزار انشعاب غیرمجاز در این استان شناسایی شده است: 12 هزار انشعاب غیرمجاز را شناسایی و تعدادی را قطع کردیم، اما در بعضی موارد نمی توان ورود کرد، چون اصلا ویلا غیرمجاز ساخته شده و دادستان به ما اجازه قانونی کردن این انشعابات را نمی دهد که ما با این موضوع مشکل داریم. یا حتی درباره حفظ حقوق بیت المال ما رسما اعلام کردیم که در بعضی منطقه ها خود شورا یا دهیار ها کوشش و پیگیری می نمایند که این انشعاب های غیرمجاز فعال گردد یا پس از قطع کردن آن را فعال می نمایند. اینجا باید مشخص تکلیف انجام گردد؛ این 12 هزار انشعاب غیرمجاز که در حال استفاده از بیت المال هستند و هیچ هزینه ای هم پرداخت نمی نمایند.

نکته مهم دیگر، اما برداشت های غیرمجاز آب در بسیاری از منطقه ها کشور است که این موضوع در استان مازندران حدود 15درصد کل آب این استان است.

برارزاده در این باره هم می گوید: ما هم در مازندران این موارد و بحث برداشت های غیرمجاز را داشتیم ولی همه را قطع کردیم؛ اقامتگاه های غیردایم را شناسایی کردیم، ما 185 هزار مشترک انشعاب غیردایم در مازندران داریم که مستعد این است که در این باره فکر انجام گردد و کاری متفاوت انجام گردد.

نحوه برخورد ابتدا تذکر، برخورد قانونی و سوم هم قطع انشعاب غیرقانونی بود. به طور کلی پرتی آب در استان مازندران 29 درصد است که 14 درصد ظاهری مانند شکستگی است و 15 درصد هم انشعاب غیرمجاز است.

این شرحات درباره برداشت های غیرمجاز آب در مازندران درحالی است که پیش تر هم مدیرعامل آبفای مشهد از قطع 4هزار انشعاب آب باغ ویلا در این شهر خبر داده بود.

حسین اسماعیلیان در شرح این موضوع گفته بود: یکی از مسائل مشهد در حوزه آب باغ ویلا ها هستند که گا ها خطوط چند ده کیلومتری دارند و این روند یکی از جدی ترین معضلات آب مشهد است. سال گذشته بیش از 10 هزار انشعاب غیرمجاز مشخص تکلیف شد که اکثرا باغ ویلا بوده است. باورش سخت است، اما صد متر حفاری می نمایند و در زیرزمین انشعاب می گیرند. سال گذشته ما 4 هزار انشعاب باغ ویلا را قطع کردیم.

اهمیت این اقدام زمانی بیشتر آشکار می گردد که بدانیم هر باغ ویلا شش و نیم برابر خانه عادی مصرف آب دارد. این آمار و اطلاعات درباره تهران، مازندران و خراسان رضوی، تا مقدار ای درباره بسیاری دیگر از استان ها هم صادق است اگرچه در بعضی منطقه ها حتی شرایط بحرانی تر هم هست؛ آماری که به خوبی از ضرورت عزم جدی مردم و مسوولان برای گذر کوتاه مدت از این بحران و در مرحله بعد هم پیدا کردن راه چاره های اساسی برای آینده حکایت دارد.