غول های سنگی باستانی؛ نگهبانان گورستان های ساردینیا - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، کشف ده ها مجسمه سنگی غول آسای عصر یخ از زیر زمین در مونت پرامای ایتالیا پرده از یک فرهنگ گمشده مدیترانه ای برداشته است.

وبلاگ آمیتیس تک | کشاورزان ساردینی در سال 1974 مشغول شخم زدن زمین هایشان بودند که ناگهان دست از کار کشیدند، چون به چیزی برخورد کردند که به ظاهر یک سنگ بزرگ بود، اما بررسی های دقیق تر نشان داد چیز خیره کننده تری در زیر زمین مدفون است: یک سر سنگی. اکتشاف آن ها چیزی را فاش کرد که می توان گفت یکی از مهم ترین یافته های عصر آهن در مدیترانه غربی است.

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک ؛ این بلوک سنگ آهک در مونت پراما، در ساحل حاصلخیز غربیِ جزیرۀ ساردینی از زیر خاک درآورده شد. این نخستین قطعه از هزاران قطعه ای بود که در طول دهه های بعدی از طریق باستان شناسان کشف شد. این قطعات دوباره سوار شدند و حاصل این کار پرمشقت، ده ها مجسمه غول پیکر بود.

این مجسمه های سنگی بزرگ که به غول های مونت پراما معروف شدند، در اصل از بلوک های یک تکۀ سنگ آهک ساخته شده بودند و قد برخی از آن ها نزدیک دو متر (7 فوت) بود. ویژگی های این مجسمه های غول پیکر عبارتند از: چهره های مثلثی، ابروان و بینی های تی (T) شکل، چشم هایی به شکل دایره های بزرگ، گرد و هم مرکز که نگاه خیره شان به روبه روست. برخی مجسمه ها سپر دارند و برخی دیگر کمان. دانشمندان بر اساس این ویژگی ها مجسمه های مونت پراما را به سه گروه اصلی طبقه بندی کردند: کمان دار، مشت زن و جنگجو.

مورخان هنوز نمی دانند غول های مونت پراما دقیقاً نمایانگر چه هستند، اما همگی بر این باورند که هدف از ساخت آن ها احتمالاً متحد کردن یک جامعه باستانی از طریق یک نمادگرایی قدرتمند بوده است. این فرهنگ غنی عصر آهن 3000 سال پیش، قبل از تسلیم شدن در برابر موج حملات بیگانگان، به شکوفایی رسیده بود.

شناسایی خالقان غول های مونت پراما

ساردینیا که حالا بخشی از ایتالیا است، پیشینه قدیمی و پویایی از سکونتگاه انسانی دارد. این جزیره که بین شبه جزیره های ایتالیایی و ایبری واقع است، مدت های مدیدی در تجارت مدیترانه، نقش مهمی را ایفا کرده است. وقتی نخستین بار سنگ های مونت پراما کشف شدند، دانشمندان پنداشتند آن ها بخشی از یک معبد کارتاژی هستند. کارتاژ یک شهر باستانی در شمال آفریقا (تونس امروزی) و نام تمدنی بود که با مرکزیت این شهر پدید آمده بود. اما محققان با مطالعات دقیق تر دریافتند این مجسمه های سنگی بسیار قدیمی تر از تمدن کارتاژها هستند.

پس اینکه جیووانی لیلیو که بسیاری او را پدر باستان شناسی ساردینی می نامند این قطعات را بررسی کرد، نتیجه گرفت آن ها ویژگی های مشترکی با مجسمه های برنزی تمدن نوراگیان دارند. نوراگیان بین قرن های هشتم و هجدهم پیش از میلاد شکوفا شدند و هنر فلزکاری و سنگ کاری آن ها معروف بود. نوراگیان ساختار های خَرسنگی (تخته سنگ های بزرگ روی هم چیده شده برای ساخت سازه یا یادمان) به نام نوراگه را در سراسر جزیره از خود بجای گذاشتند. امروزه بیش از 6000 نوراگه در این منطقه ثبت شده که برای قلمرویی اندکی بیش از 9000 مایل مربع یک رقم حیرت انگیز است.

نوراگه (nuraghe) نوع اصلی از بناهای خرسنگی باستانی در جزیره ساردینی ایتالیا است که به احتمال زیاد در عصر نوراگی بین سال های 1900-730 پیش از میلاد ساخته شده اند. این سازه ها امروز به نماد ساردینی و فرهنگ متمایز آن تبدیل شده اند.

این بناهای سنگی بزرگ فقط در ساردینیا وجود دارند و کارکرد دقیق آن ها هنوز روشن نیست، اما طبق فرضیه های مطرح شده آن ها احتمالاً قلعه، مسکن، کاخ و شاید ترکیبی از هر سه بوده اند. مدت کوتاهی پس از خلق این ساختارها، سیستم قبیله ای نوراگیان آغاز به ضعف و افول کرد. هم یونانی ها و هم فنیقی ها بر سر منابع معدنی غنی این جزیره با هم جنگیدند و در نهایت فنیقی ها پیروز شدند. از بین رفتن این آثار پس از افول نوراگیان، ظاهراً عمدی و به قصد هتک حرمت بوده است. دانشمندان عقیده دارند این نابودی احتمالاً از سوی استعمارگران فنیقی یا کارتاژی در تلاش برای تحمیل آیین تازه با تحقیر آشکار آیین قدیم اجرا شده است.

مجسمه های بزرگ مونت پراما

مجسمه های بزرگ ساردینی بین سال های 2007 تا 2011 از طریق باستان شناسان در سه گروه اصلی بازسازی شدند: کمان دار، مشت زن و جنگجو. برخی از اجزای این مجسمه ها گم شده اند، اما باستان شناسان عقیده دارند هر یک از این مجسمه ها در گذشته مجموعه کاملی از ویژگی های مشترک طبقه خودشان را به نمایش می گذاشتند.

برای مثال، قفسه سینه مشت زن ها (فراوان ترین طبقه یافت شده تا به امروز) عریان و از دو گروه دیگر فراخ تر است. هر مجسمه بالای سرش یک سپر دارد. به عقیده باستان شناسان، این مجسمه ها یک دستکش نبرد تشریفاتی هم در دست راست شان نگه می داشتند. فرضیه مورخان این است که این مجسمه ها ورزشکاران مبارز بودند که شاید نقش مذهبی یا حتی کشیشی ایفا می کردند. دست راست کمان داران به نشان احترام بالاست و دست چپ با دستکش پوشیده شده و کمانی را نگه داشته که تکیه اش روی شانه است. کمان داران رشته های بلند موی بافته شده دارند. سر هیچ یک از آن ها سالم پیدا نشده و دانشمندان عقیده دارند سر این آنها ویژگی های مشترکی با سر جنگجویان دارد. اندک مجسمه های جنگجویی که تا به امروز پیدا شده شرایط خوبی ندارند. کلاه خود آن ها در وسط دارای یک تاج و از بالا دارای دو شاخ است.

بازسازی مجسمه های غول آسا

سال 2007، کار دقیق سوار کردن قطعات مجسمه های سنگی آغاز شد و سال 2011، کارشناسان پیروز شدند با سوار کردن قطعات سنگی، 24 مجسمه را احیا کنند که بسیاری از آن ها ناقص هستند و حالا این شاهکار های عصر آهن در موزه ملی باستان شناسی در کالیاری مرکز ساردینیا و موزه مدنی جیووانی مارونژیو در کابراس نزدیک سایت مونت پراما به نمایش گذاشته شده اند. سال 2015، سه مجسمه دیگر احیا شدند که شامل دو کمان دار می شدند. سبک این مجسمه ها بطور برجسته ای با مجسمه های پیشین فرق دارد.

معماهای حل نشده

سه هزار سال بعد از ساخت این مجسمه ها، هنوز دلیل خلق آن ها و نحوه چیدمان شان معماست. برخی معتقدند این مجسمه ها نمایانگر طبقاتی از نوراگیان نظامی و کاهنان هستند که شاید در این گورستان به خاک سپرده شده باشند. فرضیه دیگر این است که این مجسمه ها نمایانگر شخصیت های قهرمانانه از گذشته های نوراگیان هستند. بر اساس این فرضیه، این مجسمه ها احتمالاً به شکل یک هِرون (heroon) چیده شدند. هِرون یک واژه یونانی به معنای معبد یا مقبره ای است که وقف یک قهرمان (مرد یا زن) است. این قهرمانان باستانی که مجسمه هایشان نزدیک گورستان قرار داده شده احتمالاً یادآور ارزش های سنتی و میراث مشترک ساکنان جزیره بوده اند.

حتی امروزه نیز ساردینی ها به شدت با نماد های گذشته باستانی شان همذات پنداری می کنند. چهره های این غول های مونت پراما آنقدر معروف شده اند که برای بسیاری از افراد به عنوان نماد گذشته باستانی جزیره، جایگزین بنا های نوراگه شده اند.

منبع: Nationalgeographic

مترجم: زهرا ذوالقدر