شهرسازی نوین ، نیازمند مشارکت شهروندان - وبلاگ آمیتیس تک

به گزارش وبلاگ آمیتیس تک، شهرها محل دائمی اسکان و زندگی بشری اند و اصولا برنامه ریزی شهری و مجموعه خدماتی که شهرداری ها در شهرها انجام می دهند برای رفاه ساکنان شهرها (شهروندان) صورت می گیرد.

شهرسازی نوین ، احتیاجمند مشارکت شهفرایندان

شهرها محل دائمی اسکان و زندگی بشری اند و اصولا برنامه ریزی شهری و مجموعه خدماتی که شهرداری ها در شهرها انجام می دهند برای رفاه ساکنان شهرها (شهفرایندان) صورت می گیرد.

با وجود این تک تک شهفرایندان هم می توانند نظریات خود را به طرق مختلف به نمایندگان خود در شورای شهر، برنامه ریزان و مدیران شهری منتقل سازند و در فرآیند برنامه ریزی ایفای نقش نمایند اگر بتوان از بین تعاریف گسترده ای که برای شهر وجود دارد این گفته راتزل را که شهر محل اجتماع دائمی انسان ها و مسکن های آنهاست به اسم تعریفی ساده از شهر قلمداد نمود، این واقعیت آشکار می گردد که فلسفه وجود شهر برنامه ریزی و مدیریت شهری، فرآیندی است که هدف نهایی آن خلق محیط زیست سالم و محل اسکان ایده آل برای یکایک شهفرایندان است.

کارشناسان بانک دنیای و سازمان یونسکو طبق مطالعات صورت گرفته اعلام نموده اند که نقش شهرداریها در تأمین امنیت روحی، روانی و شهری بیشتر از پلیس و دادگستری ها است یعنی اگر شهرداریها حمایت نشوند و آنها نتوانند نقش اصلی خود را طبق موارد بالا ایفاء نمایند زندگی بسیار سخت، و هرج و مرج در شهرها حاکم می گردد. کارشناسان معتقدند که شهرداریها :

1- موتور محرک اقتصاد و پیشرفت یک کشور هستند .

2- در اجرای طرح آمایش سرزمین نقش اصلی را دارند.

3- در مشخص سقف توسعه پذیری شهرها و کشور نقش اساسی دارند.

4- نقش راهنمایی فرایند توسعه منطقه ای را از طریق ترکیب با محورهای توسعه و ایجاد شبکه منسجم شهری را دارند.

5- پشتیبانی از جامعه روستایی، دهیاری ها و ادارات خدمات دهی به روستاها را به عهده دارند.

6- شهرداریها پشتیبانی خدمات دهی یک نظام به شهفرایندانش را به عهده دارند و ارزیابی اندازه رضایت مندی شهفرایندان از یک نظام را از دید شهرداریها می بایست جستجو کرد.

درکشورهای پیشرفته دنیا انجمن های شهر نهادینه شده و مدیریت شهر کلیه امور شهری از آب وبرق گرفته تا پلیس و محاکم را اداره می نماید، در واقع شهرداران در کشورهای پیشرفته تنها یک پله پایین تر از رییس جمهوری هستند و به اسم مدیر شهر مسؤولیت کلیه امور شهری را برعهده دارند.

به عبارت دیگر، هدف برنامه ریزی شهری، توسعه همه جانبه و ایجاد محیط زندگی سالم برای شهفرایندان است.

از این منظر، دو رویکرد در مدیریت شهر وجوددارد: رویکردی که شهرداری را صرفا سازمانی خدماتی می داند و رویکردی که از شهرداری به اسم نهادی اجتماعی انتظاری بالاتر دارد و علاوه بر ارایه خدمات شهری توقع دارد شهرداری بین کالبدشهر، فعالیت های شهری و شهفرایندان ارتباطی منطقی و متناسب ، با نگاهی فرهنگی و اجتماعی داشته باشد.

به طور مثال اگر از زاویه فرهنگی و اجتماعی به احداث یک میدان نگاه نکنیم، کاربری میدان را محدود به کارکرد ترافیکی آن خواهیم کرد و درباره آثاری که این میدان در شکل گیری اجتماعات مردمی در میان و اطراف آن خواهد داشت برنامه ریزی نمی کنیم و بعدا باید به فکر برطرف و رجوع تبعات اجتماعی آن از جمله شکل گیری مزاحمت ها و ناهنجاری ها باشیم.

همین مثال در خصوص احداث پل ها و بزرگ راه ها و سایر بناهای شهری مصداق پیدا می نماید، حال آن که رویکرد اجتماعی و فرهنگی از ما می خواهد که کالبد و ساختار شهر را اساسا با در نظر گرفتن کارنمودهای فرهنگی و اجتماعی توسعه دهیم.

یعنی از ابتدا اندیشه کنیم که چگونه می توان به موازات تامین احتیاجهای خدماتی شهفرایندان، احتیاج آنها به رابطه اجتماعی، کمال و تعالی، آرامش روحی و روانی و معنوی را هم تامین کرد.

اگر بعضی از کلان شهرهای دنیا امروزه با تراکم معضلات اجتماعی، بزهکاری، تشویش ، خشونت، پرخاشگری، و آلودگی شناخته می شوند علت آن چیزی نیست جز غفلت از ابعاد و جنبه های فرهنگی و اجتماعی در فضای زیست شهری و به همین خاطر تاکید می گردد که در برنامه ریزی و مدیریت شهری بایستی در باره سازگار نمودن تغییرات تکنولوژیک با تغییرات اجتماعی و فرهنگی دغدغه دائمی داشت.

از سوی دیگر آگاهی از احتیاجها و مسائل مردم و آنالیز نگرش آنان در اندازه نقشی که می توانند در برطرف مسائل شهری داشته باشند، زمینه مساعدی برای برقراری ارتباط منطقی و صحیح بین نهاد خدمت رسان به شهفرایندان و خود شهفرایندان فراهم ساخته و اعتماد میان شهفرایندان و مدیریت شهری برقرار می گردد.

برای مثال، به اعتقاد بسیاری از پاریسی ها، برتاند دلانویى شجاع ترین و صادق ترین شهردار تاریخ پاریس است.

این اعتقاد اگرچه اندکى اغراق آمیز به نظر مى رسد اما با این حال انتخاب دو دوره وى براى مدیریت شهردارى پاریس از سوى مردم به نوعى تاییدگر محبوبیت این شهردار سوسیالیست است.

وى چندى پیش باتوجه به حمایت هاى مردمى در آستانه کسب ا فتخار برترین شهردار دنیا بود که هرچند میسر نشد اما نام وى به اسم یکى از مردمى ترین شهرداران دنیا شناخته شد.

توسعه هنر و مسائل اجتماعى، توسعه سیستم حمل و نقل، فعالیت هاى بین المللى، ساخت خانه هاى مقرون به صرفه قیمت، تدوین و اجراى برنامه کنترل ترا فیک، پیاده روسازى در شهر پاریس و توسعه حمل و نقل عمومى از مهمترین اقدامات وى در چهار سال گذشته به حساب مى آید.

به اعتقاد وى تهران و پاریس به علت ترا فیک شدید خود خواهر یکدیگر محسوب مى گردد اما نکته اینجاست که در پاریس وسایل نقلیه به سهولت دراختیار شهفرایندان قرار مى گیرد اما فرهنگ غالب مردم استفاده از وسایل نقلیه شخصى براى سفرهاى روزمره است. ساخت بزرگراه و خیابان هیچ کدام از اینها را تغییر نخواهد داد بلکه باید رفتارها را تغییر داد.

وی در توضیح برنامه های خود می گوید: کوشش کردیم براى کاهش ترافیک و تغییر رفتارها دوچرخه ها را رایگان در اختیار شهفرایندان به خصوص جوانان قرار بدهیم، بعلاوه استفاده از مترو و سایر وسایط نقلیه عمومى را یک روز در ماه رایگان اعلام کردیم که امیدواریم به یک روز در هفته افزایش یابد.

سعى کردیم دست کم در روزهاى عادى تعداد وسایط نقلیه عمومى را ا فزایش دهیم تا شهفرایندان به سفر با شبکه حمل و نقل تشویق بشوند.

بعلاوه در آینده نزدیک یک طرح آزمایشى به مرحله اجرا درخواهد آمد که بر اساس آن شهردارى با ارائه یک کارت مخصوص به شهفرایندانى که یک ماه به طور دائم با وسایل نقلیه عمومى رفت و آمد داشته اند استفاده از این وسایل را یک ماه براى آنها رایگان اعلام مى کند.

ایجاد شبکه پیاده رو در سطح شهر هم یکى دیگر از اهداف خواهد بود که وی امیدوار است با اجراى آنها بتوان ترا فیک را به اندازه قابل توجهى کنترل کرد.

به اعتقاد وی هیچکس دلسوزتر از خود شهفرایندان یک شهر در توسعه آن دخیل نیست بنابراین از طریق نظرسنجی ها به راحتی می توان از نظرات آنها بهره مند شد.

در طرح زیباسازی نماهای ساختمانی، امکانات رنگ و تمیزکارى را در اختیار مردم پاریس به خصوص جوانان قرار داد تا آنها اجرا نمایند و در آخر به برترین رنگ آمیزى جوایزى داده شد که همچنان ادامه دارد.

بعلاوه براى افرادى که درصدد تعمیر اتومبیل هاى فرسوده خود برآمدند شهردارى تسهیلاتى در نظر گرفت که اعم از تامین بخشى از هزینه هاى تعمیر و یا پرداخت یک ماه حق بیمه خودرو بود.

تاسیس پارک بچه ها و ساخت خانه هاى مقرون به صرفه قیمت هم از دیگر ابتکارات شهردارى در طول این سال ها بود که همگى با نظر و راى مردم اجرا شد.

بنابراین، مشارکت شهفرایندان در مدیریت شهری می تواند در تأمین منابع اقتصادی، کاهش هزینه خدمات، افزایش انسجام اجتماعی، کاهش آسیب ها و تنش های ناشی از زندگی شهری و رضایت شهفرایندان مؤثر باشد.

مشارکت فرایندی توصیف شده است که از طریق آن مردم می توانند خود را سازمان دهند و ازطریق آن در فعالیت های توسعه محلی توان اظهار نظر یابند.

آمارهای دنیای نشان می دهد مردان بیشتر از زنان مشارکت دارند، افراد سنین 35 تا 55 سال بیش از جوانترها و تحصیلنموده ها بیشتر مشارکت می نمایند، متاهلین بیش از مجردین وساکنین قدیمی محله بیش از تازه واردین مشارکت دارند.

ازسوی دیگر نتایج یک تحقیق نشان داد که اندازه تعلق اجتماعی شهفرایندان ضعیف است و شهفرایندان نسبت به محیط زندگی خود احساس تعلق و یگانگی ندارند.

ساختار زندگی شهری شرایطی را ایجاد نموده که منافع عمومی در مقابل منافع شخصی رنگ باخته است.

بنابراین ،با توجه به اینکه اندازه احساس مالکیت بر اموال عمومی شهر از طریق شهفرایندان بسیار ضعیف است به طوری که 9/59 درصد پاسخگویان اموال عمومی شهر را مانند اموال شخصی خود نمی دانند لازم است تا با آموزش های مناسب احساس مالکیت در شهفرایندان تقویت شده و هم مشارکت درمدیریت شهری محسوس گردد. وبلاگ تدبیر اطلاعات بیشتری از این تحقیق را در اختیار می گذارد.

از آنجا که شهرداری های سراسر دنیا وظیفه ارائه خدمات و امکانات مختلف زندگی شهری را به ساکنان منطقه ها تحت پوشش خود دارند، برای رسیدن به این هدف، باید منابع اقتصادی در اختیار داشته باشند تا امکان خدمات رسانی بهینه و توسعه نوع خدمات برای آنها فراهم گردد.

بسیاری از کشورها با دادن اقتصادیات های متفاوت به شهرداری ها بخش زیادی از این درآمدها را تامین می نمایند. این درآمدها نمی تواند جوابگوی هزینه های بالای شهرداری ها باشد به همین علت در بیشتر مواقع دولت و نهادهای اجرایی کشورها به منظور تامین کسری درآمدی با تخصیص بودجه هایی به یاری این سازمان ها می آیند.

لیون فرانسه از جمله چنین شهرهایی است. همان طور که گفته شد فرانسه در میان جامعه شناسان و کارشناسان امور شهری به داشتن شهرداری های کارآمد معروف است.

در این کشور مردم موظف اند از 28 فوریه هر سال پرداخت اقتصادیات سالانه را شروع نمایند. این اقتصادیات ها شامل اقتصادیات (خانه، گاز، برق، آب)، اقتصادیات هوا، اقتصادیات بردرآمد و اقتصادیات استفاده از وسایل نقلیه می گردد.

در فرانسه 55 شهرداری با گرفتن این اقتصادیات ها وظیفه ارائه خدمات بهینه شهری از قبیل جاده های آسفالته، وسایل نقلیه نو و به تعداد مورد احتیاج، مشخص ساعات رفت و آمد به موقع خودروهای همگانی، پاکیزگی خیابان ها و کوچه ها، شست وشوی دیوارها، نصب تابلوهای آگهی به منظور تمیزی چهره شهر، قرار دادن تعداد مناسب کیوسک های تلفن و از این دست خدمات را بر عهده دارد.

آمریکا هم از جمله کشورهایی است که با تخصیص منابع اقتصادی برای ارائه خدمات شهری بهتر شهرداری ها را مجهز می نماید، به همین منظور در سال 2004 اندازه بودجه تخصیصی برای شهرداری ها را افزایش داده تا فعالیت این سازمان ها ارتقا یابد.

آمریکا از درآمدهای اقتصادیاتی این کشور در امسال 5/13 میلیون دلار به شهرداری ماساچوست یاری نموده تا از این اندازه 3/4 میلیون دلار به پیشرفت و تجهیز پلیس، 4 میلیون دلار برای فعالیت های عمومی و 723 هزار دلار برای کارهای فرهنگی اختصاص یابد.

در هر حال، شهرسازی مدرن جنبشی در طراحی شهری است که در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود میلادی به اوج خود رسید. هدف این جنبش ایجاد اصلاحات فراگیر در حوزه ساختمان سازی شهری است.

برنامه های این جنبش حوزه های محلی و ناحیه ای شهری را شامل می گردد. طر حهای ارائه شده از منظر شهرسازی مدرن، تغییر و تحولات نو در حوزه شهری، نوسازی شهری و تهیه نقشه حومه شهر را شامل می گردد.

در تمامی موارد فوق، شهرسازان در طراحی محله های شهری طیف گوناگونی از ساختمان سازی را به همراه ایجاد شغل، مد نظر قرار می دهند.این دسته از شهرسازان طرح های ناحیه ای را برای فضاهای باز در نظر می گیرند.

طرح هایی که در آنها از معماری مناسب بهره گرفته شده است تا تعادلی میان ساختمان سازی و بعلاوه تحولات شغلی در آن ناحیه برقرار گردد. به این معنی نواحی مسکونی با توجه به شغل ساکنانشان طراحی می شوند.

شهرسازان بر این باورند که چنین رویکردی در شهرسازی باعث می گردد که مردم ساعات کمتری را در ترافیک سنگین شهری بگذرانند. البته این طرح فواید دیگری هم دارد که یکی از آنها جلوگیری از توسعه بی رویه و بی ضابطه حومه شهر است.

از سوی دیگر بعضی از مسائل نظیر، بازسازی تاریخی شهر، احداث خیابان های امن و یا اصلاح ترافیکی خیابان ها، استفاده از فضای سبز در طراحی محله ها و خانه ها هم تحت مقوله شهرسازی مدرن مورد توجه قرار می گیرند.

بر اساس نظریات طراحان برجسته ای نظیر اندرسن داونی و الیزابت پلاتر زایبرک، که هر دوی آنها از جمله اعضای موسس کنگره شهرسازی مدرن هستند، محور شهرسازی مدرن بر مبنای طراحی محله ها راسخ است که خود شامل چندین مولفه مهم است.

یک محله یک مرکز با مشخصه های واضح است. این گونه فضاهای شهری اغلب شامل یک خیابان مهم، یک میدان و یا یک پارک است. بنابراین ایستگاه حمل ونقل شهری باید در این مکان واقع گردد.

بیشتر خانه های مسکونی باید در فاصله ای از مرکز یک محله مسکونی قرار داشته باشند که ساکنین بتوانند ظرف مدت 5 دقیقه با پای پیاده خود را به آنجا برسانند.

در این محله ها باید انواع مختلف ساختمان های مسکونی احداث گردد. از آپارتمان گرفته تا خانه های سازمانی و خانه های ویلایی. هدف این است که ساکنین از پیر گرفته تا جوان، از خانواده ها گرفته تا افراد مجرد از فقیر گرفته تا ثروتمند، بتوانند برای خود جایی برای زندگی بیابند.

در نواحی حاشیه ای هر محله باید فروشگاه های مختلفی که احتیاجهای گوناگون ساکنین محله را برآورده می نمایند، وجود داشته باشند.

بنای اتاق های کوچک در حیات خلوت خانه های محله مجاز است. ممکن است مالک این اتاق های کوچک بخواهد آنرا اجاره دهد و یا اینکه از آنها به اسم کارگاه خانگی خود استفاده کند.

دبستان ها باید آنقدر نزدیک باشند که بچه ها دبستانی بتوانند با پای پیاده از خانه هایشان به دبستان بفرایند.

فضاهای بازی کوچکی هم که برای ساکنین قابل دسترسی باشند برای هر محله ای طراحی می شوند. فاصله این فضاها نباید بیش از یک دهم مایل با مجتمع های مسکونی فاصله داشته باشد.

خیابان ها محله ها را به شبکه هایی در هم تافته تبدیل می نمایند. با طراحی راستا های مناسب و مخصوص برای عابران و اتومبیل های سواری می توان ترافیک را در خیابان ها کاهش داد.

خیابان ها باید با توجه به اندازه عبور و مرور در آنها تا آنجا که امکان دارد تنگ شده و حتما از ردیفی از درختان در آنها استفاده گردد. این نوع طراحی باعث می گردد که ترافیک کاهش پیدا نموده و محیط مناسبی برای عبور و مرور عابران پیاده و بعلاوه دوچرخه سوار ها فراهم گردد.

ساختمان ها نزدیک به مرکز محله باید به خیابان نزدیک باشند تا فضای بیرونی کاملا تعریف شده ای حاصل گردد.

وروردی پارکینگ ها و گاراژها نباید در خیابان اصلی باشد. بلکه پارکینگ ها باید در فضای پشتی خانه ها قرار گیرند و دسترسی به آنها هم باید از طریق کوچه ها فرعی باشد.

اختصاص فضاهای مهم در قسمت های انتهایی خیابان ها و یا مراکز هر محله برای احداث بناهای شهری. این امر فضاهایی را برای برگزاری جلسات آموزشی، دینی و یا فعالیت های فرهنگی مهیا می نماید.

محله ها قرار است خودشان، خودشان را اداره نمایند. یک شورای رسمی که درباره مسائلی چون نگهداری، امنیت و تغییرات تصمیم گیری می نمایند برای اداره محله ها مورد احتیاج است.

شهرسازی مدرن از مهم ترین جنبش های مربوط به طراحی فضاهای شهری است که در صدد ساختن فضایی بهتر برای همه شهفرایندان است.

این جنبش، حرکتی بین المللی است که هدف آن ایجاد اصلاحات در طراحی و ساخت فضای شهری و بالابردن سطح زندگی شهفرایندان و بعلاوه بهبود استاندارد های زندگی است.

به یقین تنها وظیفه برنامه ریزان شهری این نیست که انسان ها را در فضای اجتماعی و سه بعدی شهرها در کنار هم اسکان دهد، بلکه حفظ جاذبه های شهری به ویژه در هسته مرکزی شهر به اسم بزرگترین شاهکار هنری جمعی و ملی، برنامه ریزی است و بدیهی است که شهر از طریق انسان و برای انسان ساخته گردد.

از این رو، ایجاد پل ارتباطی بین شهفرایندان و مدیران شهری می تواند زمینه مشاوره و همفکری عمومی را در برنامه ریزی و مدیریت شهر فراهم آورد. در این زمینه نقش رسانه ها بخصوص نشریات محلی، صدا و سیما و هم روابط عمومی شهرداری ها، را نباید دست کم گرفت.

منبع: تبیان زنجان

ارسال از طریق کاربر محترم سایت : msjmsj77

/ج